Właściwości liści aloesu

Aloe Vera to niepozorna roślina, która przypomina kaktus, lecz w rzeczywistości zalicza się do lilii. Rośnie w krajach o bardzo gorącej porze letniej, gdzie często miesiącami nie pada deszcz, np. na Kubie, w Meksyku (Jukatan), Brazylii, Afryce i na Wyspach Kanaryjskich. Aby roślina mogła przetrwać, w liściach magazynuje duże ilości płynu. Już od 2001 roku LR korzysta z kompleksowych właściwości Aloe Vera i opracowuje na jej bazie wysokiej jakości produkty pielęgnacyjne i suplementy diety.
Najlepsze warunki dla aloesu występują na wyżynnych terenach Meksyku: słońce, wiatr i sporadyczne opady deszczu zapewniają tym roślinom intensywny wzrost. Tylko w takich warunkach aloes może wytworzyć ponad 100 wartościowych składników o jakości i stężeniu, które są standardem w produktach LR. Jak wskazuje literatura, aloesowi przypisywano wyjątkowe możliwości, np. nazywano go „cudem pustyni”. Dlatego już od wielu lat prowadzone są intensywne badania nad składem liści Aloe Vera.

Wyniki licznych badań konsumenckich pokazują, iż współcześni klienci coraz częściej poszukują produktów charakteryzujących się wysoką wartością odżywczą, ale także właściwościami wspomagającymi funkcjonowanie organizmu. Ich spożywanie wpływa na utrzymywanie równowagi organizmu. Żywność pochodzenia roślinnego jest bogatym źródłem bioaktywnych substancji mogących wspomagać profilaktykę wielu schorzeń, w tym także wspomagać odporność organizmu. Liczne badania naukowe wykazały ścisły związek pomiędzy spożywaniem produktów roślinnych bogatych w związki bioaktywne a korzystnym wpływem na zachowanie równowagi i zdrowia. Fitoterapeuci zalecają różne źródła substancji bioaktywnych występujące w mało znanych i rozpowszechnionych surowcach roślinnych. Jednym z nich może być aloes zwyczajny (Aloe vera (L.), Webb, Aloe barbadensis Mill.). Współczesne badania naukowe potwierdziły korzystne właściwości liści aloesu, które roślina zawdzięcza wyjątkowemu bogactwu substancji bioaktywnych. Aloes znany był w starożytności i już wtedy wykorzystywano jego wszechstronne właściwości. Grecy i Rzymianie przypisywali mu działanie hamujące wypadanie włosów, a Indianie wierzyli, że miąższ aloesowy posiada właściwości odmładzające. O aloesie wspominali również autorzy najstarszych podręczników medycznych (Dioskurydes i Pliniusz Starszy), którzy wśród wielu wskazań zalecali stosowanie tej rośliny w leczeniu chorób skóry. Aloes od dawna jest wykorzystywany jako składnik żywności, napojów i kosmetyków. Już 3000 lat p.n.e. był uznawany w Afryce jako środek leczniczy, a w starożytnym Egipcie z aloesu wytwarzano żywicę (alona), która była wykorzystywana do balsamowania zwłok.

Występowanie i charakterystyka botaniczna aloesu

Spośród 360 gatunków aloesu, 20 gatunków wykazuje korzystny wpływ na funkcjonowanie organizmu, natomiast w żywieniu, dermatologii i kosmetyce zastosowanie znalazły dwa gatunki: aloes zwyczajny (Aloe barbadensis Mill., nazywany też Aloe vera L.) oraz aloes drzewiasty (Aloes arborescens Mill). Aloes (Aloe barbadensis Mill.) należy do rodziny Asphodelaceae (Liliaceae), jest tropikalną i subtropikalną rośliną, szeroko rozpowszechnioną w południowej części Ameryki Północnej. Ojczyzną aloesów są suche, sawannowe i pustynne tereny Afryki Wschodniej i Południowej, Madagaskar. Pochodzi z krajów śródziemnomorskich, występuje także na Półwyspie Arabskim, w Indiach i Chinach. Pokrój roślin z tego rodzaju – mają rozgałęzione lub nierozgałęzione pędy zakończone rozetą mięsistych liści zawierających żółtawy lub brązowawy sok mleczny. Roślina ta osiąga wysokość 80 cm, tworząc liczne odrosty. Jej zgrubiałe liście są szarozielone, a w początkowej fazie rozwojowej – biało nakrapiane. Przystosowany do skrajnie suchych i gorących terenów pustynnych aloes gromadzi wodę w liściach, które są uzbrojone w kolce i pokryte grubą warstwą wosku. Znajdujący się w nich miąższ stanowi jedyną jadalną część tej rośliny. Obecnie w Europie jest uprawiany w szklarniach i w domach jako roślina doniczkowa. Zbioru liści dokonuje się po trzech lub czterech latach wegetacji, gdyż dopiero wtedy zawierają optymalną ilość składników odżywczych i wspomagających funkcjonowanie organizmu. Właściwości liści aloesu Aloes, swoim składem chemicznym oraz właściwościami, nie odbiega znacząco od innych powszechnie znanych warzyw, takich jak cukinia, cykoria, bakłażan, ogórek – w liściach tej rośliny znajdują się porównywalnie ilości białka, węglowodanów i błonnika pokarmowego. Pod względem zawartości składników mineralnych (zwłaszcza wapnia) możemy go porównać do warzyw kapustowatych (jarmuż). Aloes, podobnie jak oberżyna czy szparagi, jak również źródłem wielu cennych przeciwutleniaczy, szczególnie związków fenolowych, w tym flawonoidów (kwercetyna, katechina). Miąższ z liści aloesu naturalnie zawiera kwas salicylowy. Zawartość tego kwasu jest zbliżona do ilości stwierdzanych w owocach (arbuz, morele) i warzywach (szparagi, ogórki, cykoria).

Właściwości liści aloesu

Aloes, swoim składem chemicznym oraz właściwościami, nie odbiega znacząco od innych powszechnie znanych warzyw, takich jak cukinia, cykoria, bakłażan, ogórek – w liściach tej rośliny znajdują się porównywalne ilości białka, węglowodanów i błonnika pokarmowego. Pod względem zawartości składników mineralnych (zwłaszcza wapnia) możemy go porównać do warzyw kapustowatych (jarmuż). Aloes, podobnie jak oberżyna czy szparagi, jak również źródłem wielu cennych przeciwutleniaczy, szczególnie związków fenolowych, w tym flawonoidów (kwercetyna, katechina). Miąższ z liści aloesu naturalnie zawiera kwas salicylowy. Zawartość tego kwasu jest zbliżona do ilości stwierdzanych w owocach (arbuz, morele) i warzyw (szparagi, ogórki, cykoria).

Wykorzystanie aloesu w ziołolecznictwie

W medycynie ludowej zalecało się wykorzystywanie tej rośliny do łagodzenia podrażnień skóry oraz ugryzień i użądleń owadów. W tym celu zrywano liść tej rośliny i rozsmarowywano gęsty sok na zranionej skórze. Jest on wykorzystywany zewnętrznie jako składnik preparatów dermatologicznych.
Zawarte w aloesie polisacharydy stymulują procesy obronne i regenerujące w obrębie skóry. Maści, żele czy balsamy z udziałem tej rośliny mogą być stosowane zewnętrznie, ponieważ korzystnie wpływają na regenerację skóry, w tym po oparzeniach, ranach lub zmianach skórnych. Preparaty
kosmetyczne z aloesem wykazują działanie wspomagające pielęgnację skóry trądzikowej, z łuszczycą, żylakami lub odleżynami.
Przyczynia się do redukcji przebarwień, wyprysków skórnych oraz do wygładzenia blizn. Sok z aloesu wspomaga procesy regeneracyjne skóry, w tym zmniejszając widoczność śladów po ranach lub innych niedoskonałości. Wykazuje właściwości ochronne przeciwko świądowi, pomocny przy egzemach. Sok w aloesu można także stosować wewnętrznie.

Wykorzystanie aloesu w kosmetologii

Aloes jest składnikiem kremów, toników, maseczek, dezodorantów, szamponów, balsamów. Wnika głęboko w skórę wraz z innymi substancjami czynnymi, zawartymi w środkach kosmetycznych. Regeneruje i ujędrnia skórę. Aloes wykorzystywany jest jako składnik preparatów kosmetycznych przeznaczonych do skóry wrażliwej, trądzikowej oraz do pielęgnacji wszystkich rodzajów włosów. Nawilża, uelastycznia i wzmacnia włosy, zapobiega ich wypadaniu a także likwiduje łupież. Wyciąg z tej rośliny sprawdza się także jako naturalny, antybakteryjny dezodorant. Przyczynia się także do wzmocnienia włosów i paznokci. Aloes wygładza i ujędrnia skórę, regeneruje ją, utrzymuje wilgotność, działa łagodząco. Pobudza regenerację naskórka i ziarnowanie tkanki łącznej właściwej.
Stosuje się go w pielęgnacji zarówno cery suchej, dojrzałej jak i trądzikowej. Nawilża skórę, wnikając w jej głębsze warstwy.

Podsumowanie

Miąższ liści aloesu poza podstawowymi składnikami pokarmowymi zawiera substancje biologicznie czynne, należące do wtórnych metabolitów roślin. Niektóre z nich wykazują właściwości sprzyjające wszechstronnemu oddziaływaniu na ludzki organizm. Złożony skład żelu aloesowego oraz z szerokie spektrum działania jego składników powoduje, że surowiec ten był i jest nadal przedmiotem wielu badań. Wiele mechanizmów działania składników miąższu aloesowego znalazło już potwierdzenie w farmakologicznych i klinicznych wynikach badań, a wiele z nich wymaga jeszcze wyjaśnienia.
Stąd szerokie zastosowanie i stale rosnące znaczenie żelu aloesowego i jego preparatów we wspomaganiu problemów skórnych, zarówno jako środka stosowanego zewnętrznie, jak i wewnętrznie oraz jako składnika produktów przemysłu kosmetycznego.
Należy rozpowszechniać wykorzystanie liścia aloesu w codziennej diecie człowieka i podnosić świadomość społeczeństwa co do korzystnych właściwości tej niezwykłej rośliny, w sensie wszechstronnego oraz uniwersalnego działania. Biorąc pod uwagę właściwości obecnych w aloesie substancji wspierających funkcjonowanie organizmu, należy się spodziewać, że korzyści zastosowania tej rośliny są duże i stawiają aloes na równi z grupą produktów żywnościowych, tak ważną dla zdrowia człowieka, jaką są warzywa.

Piśmiennictwo

Ahmeda M., Hussain F. Chemical Composition and Biochemical Activity of Aloe vera (Aloe barbadensis Miller) Leaves. International Journal of Chemical and Biochemical Sciences 2013; 29-33.
Cichosz G. Fenomen miąższu aloesowego „Forever Aloe Vera”. Wyd. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 2009. Cieślik E., Turcza K. Właściwości prozdrowotne aloesu zwyczajnego Aloe Vera (L.) Webb. (Aloe barbadensis MILL). Postępy fitoterapii 2015; 2: 28-36.
Eshun K, He Q. Aloe vera: a valuable ingredient for the food, pharamaceutical and cosmetic industries – a review. Critical reviews in Food Science and Nutrition. 2004; 44: 91-6.
Grys A., Łowicki Z., Gryszczyńska A., Kania M., Parus A. Rośliny zielarskie w leczeniu chorób skóry – bezpieczeństwo i zastosowanie. Postępy fitoterapii. 2011; 3: 191-196.
Hutter JA, Salman M, Stavinoha WB, Satsangi N, Williams RF, Streeper RT, et al. Antiinflammatory C-glucosyl chromone from Aloe barbadensis. Journal of Natural Products. 1996; 59: 541-3.
Jambor J., Horoszkiewicz-Hassan M., Krawczyk A. Znaczenie aloesu w dermatologii i kosmetyce. Postępy Fitoterapii. 2002; 3-4: 5-52.
Jędrzejko K., Kowalczyk B, Bacler B. Aloe Vera (L.) Webb. A. barbadensis Mill. – aloes zwyczajny, FAM: Aloeceae – Aloesowate. W: Pawlok, Prochas A (red.), Rośliny kosmetyczne. Śląska Akademia medyczna, Katowice, 2006.
Kukułowicz A., Steinka I Aloes – możliwość wykorzystania jako suplementu diety. Problemy Higieny i Epidemiologii. 2010; 91(4): 632-636.
Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K. Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa. 2005. ISBN 83-200-3112-5.
Lee KY, Weintraub ST, Yu BP. Isolation and identification of a phenolic antioxidant from Aloe barbadensis. Free Radical Biology & Medicine. 2000; 28: 261-5.
Liu CH, Wang CH, XU ZL, Wang Y. Isolation, chemical characterization and antioxidant activities of two polisaccharides from the gel and the skin of Aloe barbadensis Miller irrigated with the sea water. Process Biochemistry. 2007; 42: 961-70.
López A., Suárez de Tangil M., Vega-Orellana O., S. Ramírez and Milagros Rico A. Phenolic Constituents, Antioxidant and Preliminary Antimycoplasmic Activities of Leaf Skin and Flowers of Aloe vera (L.) Burm. f. (syn. A. barbadensis Mill.) from th Canary Islands (Spain). Molecules. 2013; 18: 4942-4954. doi: 10.3390/molecules18054942.
Lv L, Yang QY, Zhao Y, Yao CS, Sun Y, Yang EJ, et al. BACE1 (beasecretase) inhibitory chromone glycosides from Aloe vera and Aloe nobilis. Planta Medica. 2008; 74: 540-5.
Mrozowski T. Aloes – właściwości lecznicze i zastosowanie. Wiadomości Zielarskie 2002; 12: 5-7.
Nowak R., Starek K. Składniki chemiczne roślin z rodzaju Aloe L. i ich aktywność farmakologiczna. I. Pochodne antracenu. Herbologia Polska, 2003:49(1,2):115-123.
Okamura N, Hine N, Tteyama Y, Nakazawa M, Fujioka T, Mihashi K, et al. Five chromones from Aloe vera leaves. Phytochemistry 1998; 49:219-23.
Singh S., Sharma P. K., Kumar N., Dudhe R. Biological activities of Aloe vera. International Journal Of Pharmacy & Technology.
2010; 2(3): 259-580. ISSN: 0975-766X.
Świetlikowska K. Surowce spożywcze pochodzenia roślinnego. Wydawnictwo Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. 2008. ISBN 978-83-7244-929-0.
Yun Hu, Juan Xu, and Qiuhui Hu. Evaluation of Antioxidant Potential of Aloe vera (Aloe barbadensis Miller) Extracts, Journal of Agricultural and Food Chemistry. 2003; 51: 7788-7791.
Zhong J., Huang Y., Ding W., Wu X., Wan J., Luo H. Chemical constituents od Aloe barbadensis Miller and their inhibitory effects on phosphodiesterase-4D. Fitoterapia 2013; 91: 159-165.